Polskie cegielnie – czy to już tylko zabytki?

Dawne cegielnie ogrywały ważną rolę w dziejach polskiej gospodarki. Tu powstawał podstawowy materiał wykorzystywany następnie do budowy domów. Rozwój techniki sprawił, że cegielnie zaczęły przekształcać się w nowoczesne fabryki zajmujące się masową produkcją. Moda na oryginalne i unikatowe wyroby sprawia jednak, że niektóre cegielnie wracają do dawnych metod produkcji. Są i takie polskie cegielnie, które do dziś przetrwały jako ciekawe zabytki.

Co warto wiedzieć o polskich cegielniach?

Ich rola w dawnej Polsce była ogromna. Cegła była nie tylko jednym z najstarszych, ale i najpowszechniejszych materiałów budowlanych w dawnych czasach. Ten sztuczny kamień budowlany formowano z gliny, a następnie suszono lub wypalano. Na ziemie polskie cegła zawitała dopiero w okresie średniowiecza, jednak w innych kręgach cywilizacyjnych znana była już w starożytności. W Polsce jednak dość długo wznoszono budowle z drewna, którego dostarczały okoliczne lasy.

W czasach Kazimierza Wielkiego pojawiają się jednak w miejscu drewnianych budowle murowane, co pociąga za sobą konieczność zatroszczenia się o niezbędne materiały. Szczególnie duże zapotrzebowanie na cegłę występowało w miastach. Najstarsze polskie budowle wzniesione z cegły możemy podziwiać tam, gdzie zachowały się gotyckie kościoły. Dobrym przykładem może być tu również Zamek Królewski na Wawelu oraz krakowskie budowle obronne, jak Brama Floriańska oraz Barbakan.

Wiele ceglanych budowli średniowiecznych do dnia dzisiejszego można zobaczyć w Toruniu, w którym do mieście zachowało się do dziś najwięcej zabytków architektury gotyckiej. Z cegły wznoszono również potężne warownie, jak słynny zamek w Malborku.

Zapotrzebowanie na cegły

Duże zapotrzebowanie na cegłę sprawiło, że cegielnie i pracujących w nich rzemieślników ceniono i otaczano szacunkiem. Choć zasady produkcji cegły nie były tajemnicą, ceniono kunszt osób pracujących w cegielniach i ich dbałość o produkowanie materiału wysokiej jakości. Bardzo długo cegłę ceramiczną produkowano ręcznie, stąd też jej popularna nazwa – palcówka.

Dopiero w połowie XIX wieku zaczęła się stopniowa mechanizacja pracy w cegielniach. Była to już cegła gorszej jakości, którą w XX wieku zaczęły wypierać bardziej nowoczesne materiały: beton oraz stal.

Powrót mody na cegłę

Moda na cegłę wróciła jednak w XXI wieku, zaś polskie cegielnie wracają do łask. Szczególnie cenione są te zakłady, które produkują cegły wysokiej jakości. Dobrym przykładem może tu być kraśnickie zagłębie ceglane, które zaczęło robić karierę po I wojnie światowej.

Innym ważnym zakładem jest manufaktura ceglarska na zamku w Gniewie, która wprawdzie powstała w 2000 roku, jednak zatrudnieni w niej pracownicy tworzą swe cegły zgodnie z średniowieczną tradycją. Manufaktura ta nawiązała ścisłą współpracę z konserwatorami zabytków, zaś produkowana w niej cegła świetnie sprawdza się przy renowacji średniowiecznych zabytków.

Sprawdź także:

Smart fabryki – jak działają nowoczesne zakłady przemysłowe?